H ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΚΑΣΤΡΟΥ – ΕΝΑ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΑΝΟΥ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ

 Χτες - με αργοπορία μιας τουλάχιστον δεκαετίας - αποφάσισα επιτέλους να βάλω σε κάποια τάξη το “χρονοντούλαπο” μου, το αρχείο των γονιών μου που αποτελείται από εκατοντάδες κείμενα, γράμματα και φωτογραφίες. Ένα διπλωμένο δίφυλλο τράβηξε την προσοχή μου, γραμμένο από τον πατέρα μου το Γενάρη του 1975, ένα κείμενο που εξιστορεί -σε πρώτο πρόσωπο- τη μάχη του Αγγελόκαστρου τις 9.4.1944. Το γεγονός, πέρα από τη συμβολή του στον απελευθερωτικό αγώνα, είναι σημαντικό για την ιστορία του τόπου μας, γιατί μετά από μερικές μέρες οι Γερμανοί και οι ταγματασφαλίτες σαν αντίποινα εκτέλεσαν 120 πατριώτες στο Αγρίνιο, μεταξύ των οποίων και τους τρεις ήρωες που απαγχονίστηκαν στην πλατεία Αγρινίου (οι εκτελέσεις της Μεγάλης Παρασκευής 1944). Δεν γνωρίζω αν το κείμενο δημοσιεύτηκε τελικά κάπου, το χειρόγραφο φαίνεται περισσότερο ένα πρόπλασμα, υπάρχουν διορθώσεις που φαίνονται καμωμένες από χέρι τυπογράφου, αλλά μπορεί και να κάνω λάθος.
Γ. Χ.

ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΚΑΣΤΡΟΥ (των Βαϊων - 9 Απρίλη του 1944)
25° χιλ. Σιδ. Γραμμής Κρυονερίου – Αγρινίου
Μεταξύ Σταμνάς και Αγγελόκαστρου
του ΠΑΝΟΥ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ

φωτογραφία από το αρχείο του Γιώργου Ιωάννου με αμαξοστοιχία παρόμοια με αυτή του σαμποτάζ, τραβηγμένη τη δεκαετία του ’50 (*)

Αρχηγείο Μεσολογγίου (2ο τάγμα του 2/39) Στρατιωτικός Κατσίμπας Γιώργος.
Στόχος της επιχείρησης ήταν να χτυπηθούν οι ταγματασφαλίτες που θα πήγαιναν στην γιορτή της εξόδου του Μεσολογγίου. Τους περιμέναμε από Πέμπτη το βράδυ. 45 άνδρες εθελοντικά γιατί θάπρεπε να πετύχει ο αιφνιδιασμός (και γιαυτό το λόγο επιλέχτηκαν) . Οι άνδρες κατέλαβαν τις θέσεις που είχαν οριστεί από την Τρίτη κοντά στη σιδ. γραμμή στα γύρω υψώματα. Πλαγιοφυλακές είχαμε τον.εφεδρικό ΕΛΑΣ Αγγελόκαστρου και Νιοχωριού. Την Παρασκευή δεν περάσανε Ράληδες, ούτε το Σάββατο. Το Σάββατο το βράδυ πήγαμε και φάγαμε φασουλάδα στο Μοναστήρι του Αγγελόκαστρου και ξεκουραστήκαμε. Αφού δεν κατέβαιναν ταγματασφαλίτες αποφασίσαμε να χτυπήσουμε Γερμανούς και ξημερώνοντας το πρωί της Κυριακής καταλάβαμε ξανά τις θέσεις μας.
Σύνδεσμοι της οργάνωσης μας ειδοποίησαν ότι έφτανε τραίνο στο Αιτωλικό και ήταν φορτωμένο με 90,000 οκάδες βενζίνα σε φορτηγά βαγόνια, μετέφερε την γερμανική φρουρά του τραίνου και στο τελευταίο βαγόνι ήταν Έλληνες επιβάτες. Από εκείνη τη στιγμή βρεθήκαμε σε συναγερμό, με τις χειροβομβίδες στο χέρι και το δάχτυλο στη σκανδάλη. Στη Σταμνά ο Σταθμάρχης ειδοποίησε τους σιδηροδρομικούς για την ενέδρα (ήταν όλοι οργανωμένοι). Μόλις το τραίνο έφτασε στη ανήφορο του 25ου χιλιομέτρου βάσει του σχεδίου ο αντάρτης ΝΤΕΛΗΣ (Νίκος Γκουμανιώτης) πετάχτηκε μπροστά στη μηχανή στις γραμμές, ο μηχανοδηγός φρενάρησε και ο Ντελής πυροβόλησε τη μηχανή. Πριν σταματήσει καλά το τραίνο άρχισε η επίθεση, με οπλοπολυβόλα και μάνλινχερ κλπ. Κανείς δεν χτύπησε το τελευταίο βαγόνι.
Οι Γερμανοί πήδηξαν απ΄τα παράθυρα με τον οπλισμό τους μέσα στα σιτάρια και ερχόταν πυροβολώντας κατ' επάνω μας, αλλά τους γάζωσαν τα πυρά μας. Οι πολίτες, παρόλο που τους φωνάζαμε να φύγουν προς τη Σταμνά, τάχασαν και ανακατώθηκαν με τους Γερμανούς, τελικά κατάφεραν να απομακρυνθούν και να κατευθυνθούν προς Σταμνά αλλά από λάθος σκοτώθηκαν δυο. Μετά από 5 λεπτά η ομάδα του Σαράνταινα κατά το σχέδιο της επιχείρησης έκανε έφοδο επάνω στο τραίνο με χειροβομβίδες με αποτέλεσμα να εξοντωθούν όλοι οι Γερμανοί. 27 νεκροί - 2 αξιωματικοί- αιχμάλωτοι: 2 αξιωματικοί τραυματίες και ένας φαντάρος (16 χρονών), 3 Ιταλοί και ένας μοίραρχος της χωροφυλακής ονόματι Κατεργάρης. Πήραμε όλο τον οπλισμό, τρόφιμα, χρήματα και άλλο χρήσιμο υλικό. Το τμήμα αποχώρησε προς το ύψωμα ψηλή Παναγία του Ζυγού. Έμεινε ο Σαράνταινας και ο Αριστείδης Λαμπίρης και τοποθέτησαν εμπρηστικές νάρκες στα βαγόνια με τις βενζίνες, όπως φεύγαμε ακούγαμε που καιγόταν και ένα-ένα έσκαζαν.
Στην επιχείρηση αυτή δεν σκοτώθηκε κανείς από τους αντάρτες, είχαμε μόνο ένα τραυματία. Αυτή ήταν η μάχη.
Στη συνέχεια γερμανικές μονάδες προσπάθησαν να μας περικυκλώσουν, μας κλείσανε από Κλεισούρα, Χρυσοβέργι, (...) εμείς βρισκόμαστε όλη μέρα μέσα στο δάσος στην κορυφή του βουνού. Το βράδυ αργά περάσαμε δίπλα από την Αγία Ελεούσα και βγήκαμε από τον κλοιό προς Σιβίστα (σήμερα λέγεται Ελληνικά Αιτωλοακαρνανίας, σημ. δική μου).

_______________

https://www.agriniopress.gr/to-sampotaz-tis-stamnas/?__cf_chl_jschl_tk__=pmd_MvzUKSgm4kLUuuPWxz4FuigV54txqc95zqBmXb_j.a4-1635677240-0-gqNtZGzNAmWjcnBszQi9